http://aysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya/dolasimsistemi.pdf 

http://aysegulyildirimkaptanoglu.com/rsmlr/dosya/artervenler.pdf  

Kalbin sağ ve sol kısımları birbirinden bir duvarla (septum) tamamen ayrılmaktadır.

Kalp içi boş dört odacıktan oluşmuştur. Bu odacıkları kalbin içini bölen çeşitli duvarlar

oluşturmuştur. Septum interatriale (atriumlar arası bölme), septum interventriculare

(ventriküller arası bölme) ve septum atrioventriculare (atriumlar ve ventriküller arası bölme)

ile kalp bölümlere ayrılmış dört odacık oluşmuştur. Kalbin üsteki odacıklarına kulakçık

(atrium), alttaki odacıklarına ise karıncık (ventrikül) adı verilir.

Bu odacıklar şunlardır:

 Sağ kulakçık (atrium dexter)

 Sol kulakçık (atrium sinister)

 Sağ karıncık (ventriculus dexter)

 Sol karıncık (ventriculus sinister)

Sağ atrium ve sağ ventrikülün her ikisi birden sağ kalbi oluşturur. Sağ kalpte oksijen bakımından fakir olan venöz (kirli) kan bulunmaktadır. Sol atrium ve sol ventrikül ise sol kalbi oluşturur. Sol kalpte oksijen bakımından zengin olan arterial (temiz) kan bulunmaktadır. 

Sağ kulakçık (Atrium dextrum)

Kalbin basis bölümünün sağında bulunur. Sağ atriuma yukarıdan üst ana toplardamar (vena cava superior), aşağıdan alt ana toplardamar (vena cava inferior) açılır. Bu damarlar ile venöz kan kalbe döner.  

Sağ karıncık (Ventriculus dexter)

Piramid şeklinde bir boşluktur. Kalbin ön yüzünün büyük kısmını oluşturur. Bu boşluktan venöz kan akciğerlere pompalanmaktadır. Pompalama görevi nedeniyle duvarı kalındır. Sağ ve sol ventriküller aynı anda kasılır. Kasılan ventrikülden kan akciğer atardamarı (arteria pulmonalis) yolu ile akciğerlere gönderilir.

 Sol kulakçık (Atrium sinistrum)

Sol atrium kalbin arkasında, sol üst yanında yer almaktadır. Bu boşluğa, akciğerlerden

oksijenlenelerek dönen kanı getiren dört adet akciğer veni (vena pulmonales) açılır. Buraya

gelen kan, sol ventriküle geçer.

 Sol karıncık (Ventriculus sinister)

Kalbin diyaphragmaya bakan yüzünde yer alır. Apex cordis sol ventrikül tarafından

meydana getirilmiştir. Sol atriumdan gelen arterial kan, bu boşluktan pompalanmakta ve ana

atardamarla (aortae) vücudun en ince kapillerine kadar gönderilmektedir. Pompalama

görevinden dolayı duvar yapısı diğer boşluklara göre oldukça gelişmiştir.

Kalbin Kapakları

Kalpte iki adet atrioventriküler kapak, iki adet de büyük damar kapakları (semilunar

kapak) olmak üzere 4 kapakcık bulunmaktadır. Kalp kapakçıklarının amacı kalpte kan

akıĢının yalnızca tek yönde ilerlemesini sağlamak ve kanın geriye dönüĢünü engellemektir.

Bu kapaklar fibröz yapıda olup kan damarı bulunmaz, beslenmesi diffüzyon yolu ile

sağlanır.

Atrioventriküler Kapaklar

Atriumlardan ventriküllere pompalanan kan, ventriküllerdeki basınç atriumlardan daha

fazla olduğundan geri dönme eğilimindedir. Atrium gevĢediğinde (diastol) kanın geri

dönüĢünü engellemek için her bir atrium ile ventrikül arasında atriyoventriküler kapaklar

vardır. Bu kapaklar, ventriküllerin diastolünde açılarak atriumlardan gönderilen kanın

ventriküllere dolmasını sağlar. Ventriküllerin kasılmasında (sistol) ise kapaklar kapanarak

kanın atriumlara geri dönmesine engel olur.

Bu kapaklar şunlardır:

 Triküspid kapak (Valvula tricuspidalis - üçüz kapak): Sağ atrium ve sağ

ventrikül arasında yer alan septum inter atrioventriculare üzerinde

bulunmaktadır.

 Mitral kapak (Valvula bicuspidalis, valvula mitralis – ikiz kapak): Sol

atrium ve sol ventrikül arasında yer alan septum inter atrioventriculare üzerinde

bulunmaktadır. 

 Semilunar Kapaklar

Bu kapaklar, ventriküllere bağlanan büyük damarların açılma delikleri ağzında yer

alır. Kapandıklarında yarım aya benzer. Ventriküllerin sistolünde açılarak kanın kalpten

arterlere atılmasını; ventriküllerin diastolünde ise kapanarak atılan kanın ventriküllere geri

dönüşünü önler. 

Kalbin Damarları

Kalp de tıpkı diğer organlarda olduğu gibi hücrelerden oluşur ve oksijenlenmesi yani beslenmesi gerekir. Her ne kadar kalbin dört odacığı kanla dolu olsa da kalp, kendi içindeki kanla değil aort damarından ayrılan sağ ve sol kalp atardamarlarından beslenir. Kalbi besleyen bu damarlara koroner arterler (a. coronaria) denir.

Bunlardan sağda olanına sağ koroner arter (a. coronaria dextra), solda olanına sol koroner arter (a. coronaria sinistra) denir.

Başlangıçta iki ana dal hâlinde olan bu arterler daha sonra kollara ve dallara ayrılarak tüm kalbi besler. 

Kalbin venöz kanı; vena cordis magna, vena cordis media ve vena cordis parva adı verilen venler tarafından toplanır. Venler topladıkları venöz kanla birlikte sinus coronariusa açılır. Bu ven de atrium dextere açılır. 

 Kalbin Tabakaları

Kalbi saran üç tabaka vardır. Kalbi saran bu tabakalar; en dışında dış tabaka pericardium veya epicardium, orta tabaka myocardium, iç tabaka endocardiumdur.

Dış tabaka (Pericardium)

Kalbi dıştan bir torba gibi saran fibro seröz yapıda bir zardır. Bu zar, perikardiyum

fibrosum ve perikardiyum serosum olmak üzere iki tabakadan oluşur. Perikardiyum fibrosum

kalbin ve kalpten çıkan damarların dışını sarar. Perikardiyum serosum; lamina parietalis ve

lamina vicceralis (epicardium) olmak üzere iki yapraktan oluşmuştur. Bu yaprakların

arasında kalbin hareketlerini kolaylaştıran liquor pericardii denilen az miktarda bir sıvı

bulunmaktadır.

Orta tabaka (Myocardium)

Kalbin kas tabakasıdır. Kaslar, enine çizgilenme göstermektedir. Bu kaslar çizgili

olmasına rağmen isteğimiz dışı çalışan kaslardır. Kalbin en kalın tabakasıdır. Pompalama

görevi gören ventriküller de atriumlara göre özellikle sol ventrikülde daha kalındır. Kalbin

uyarı ve ileti sistemine ait hücreler, sinirler ve kalbi besleyen koroner damarlar bu tabakada

bulunur.

İç tabaka (Endocardium)

Yassı, tek katlı epitel hücrelerden yapılmıĢ olan bu zar, kalbin iç yüzeyini örten zardır.

İçeriye doğru uzantılar vererek kalpteki dört kapağın esasını oluşturur. Bu tabakada kan

damarı bulunmaz.

Kalbin Çalışması

Kalp kası sinirsel impulsa gereksinimi olmayan, kendi uyarılarını kendi oluşturabilen

bir kastır. Ancak kalbin çalışması otonom sinir sisteminin denetimi altındadır. Sempatik

sinirler kalbin ritmik kasılma ve gevşeme hareketlerini hızlandırırken parasempatik sinirler

yavaşlatılmasını sağlar.

Kalp, sürekli kasılıp gevşeyerek çalışır.

Kalbin kasılmasına “sistol”,

gevşemesine “diastol” denir.

Kalpte her iki atrium ve her iki ventrikül birlikte kasılır ve gevşer.

Atriumlar ve ventriküllerin kasılıp gevĢemesi kanın hareketi için itici bir güç oluşturur. Bu kasılıp gevşeme birbirine zıttır. Atriumların her ikisi aynı anda sistol durumundayken ventriküller diastol durumuna geçer. Kalbin bir sistol ve diastol hareketine bir kalp atışı denir. Kalp atışı yetişkin bir insanda dakikada 60–80 ortalama 70’dir, çocuklarda bu sayı dakikada 90–140 arasındadır.

Atriumlar diastolde kanla dolar. Kanla dolduktan 0,1 saniye içinde sistol dönemi başlar. Bu dönemde ventriküller diastol hâlinde olup basıncın etkisiyle sağ atrium ve sağ ventrikül arasındaki triküspit, sol atrium ve sol ventrikül arasındaki mitral kapakçıklar açılır.

Böylece atriumlardaki kan atrio- ventriküler deliklerden ventriküllere geçer ve ventriküller

kanla dolar.

Ventriküllerin sistolünde artan basıncın etkisiyle triküsbit ve mitral kapaklar kapanır.

Böylece kanın atriumlara geri dönüĢü engellenir. Sağ ventriküldeki venöz kan a. pulmonalis

(akciğer atardamarı) girişindeki seminular kapakçıkların açılmasıyla akciğerlere, sol

ventriküldeki arteriyal kan ise aort girişindeki valvula aortun açılmasıyla aorta, oradan da

tüm vücut dokularına dağılır.  

 Kalbin Uyarı ve İleti Sistemi

Kalbin atrium ve ventriküllerinin kesintisiz bir şekilde sistol ve diastolünü sağlayan özel bir yapısı vardır. Kalbin bu işini düzenli bir şekilde idare eden ve içinde sinir elemanları bulunan özel karakterdeki kas demetine “kalbin uyarı ve ileti sistemi” denir.

Bu sistem; özel hücre kümeleri, demetleri ve liflerden oluşur. Uyarı ve ileti sistemi; sinoatrial düğüm (SA), atrioventriküler düğüm (AV), atrioventriküler demet (his demeti) ve purkinje lifleri olmak üzere dört bölümden meydana gelir.

Bunlardan ilk ikisi uyarı, diğer ikisi ileti sistemidir. 

 LÜTFEN SUNULARA DA AYNI ANDA BAKINIZ 

HAFTAYA DAMARLARIN YAPISI VE İŞLEVLERİ